Rezyliencja, odporność psychiczna, nie są uwarunkowane genetycznie – można je rozwijać. Firmy już to rozumieją i wdrażają programy, które pomagają pracownikom radzić sobie ze stresem i presją. Rezyliencja jest drugą, zaraz po myśleniu analitycznym, najważniejszą kompetencją przyszłości. Jak budować psychiczną siłę, by lepiej funkcjonować w pracy i życiu? Sprawdź nasz praktyczny poradnik stworzony na podstawie rzetelnych badań.

Na pierwszy rzut oka praca w Google wydaje się spełnieniem marzeń. Kolorowe biura, strefy relaksu, darmowe posiłki i elastyczny czas pracy – to wszystko sprawia wrażenie, że życie pracowników tej technologicznej potęgi jest pozbawione stresu. Ale rzeczywistość wygląda zupełnie inaczej.

Tempo pracy w Google jest zawrotne, a oczekiwania wobec pracowników są ekstremalnie wysokie. Nowo zatrudnieni specjaliści, choć przyzwyczajeni do intensywnej pracy w poprzednich firmach, po kilku tygodniach w Google często przyznają, że nigdy wcześniej nie doświadczyli tak silnej presji. W tej sytuacji nawet najlepsze benefity nie wystarczają, by utrzymać wysoką efektywność i dobre samopoczucie zespołu.

Google dostrzegło ten problem i zamiast go ignorować, postanowiło działać. Tak powstał program Search Inside Yourself (SIY) – cykl szkoleń opartych na mindfulness, technikach zarządzania stresem i rozwijaniu samoświadomości. Program ten, opracowany przez inżyniera Chade-Menga Tana we współpracy z neurobiologami i psychologami wykorzystuje osiągnięcia psychologii. Pracownicy uczą się, jak regulować emocje, zwiększać koncentrację i budować odporność psychiczną, co pozwala im nie tylko lepiej radzić sobie ze stresem, ale także osiągać lepsze wyniki w pracy. Program SIY składa się ze szkoleń na żywo, kilkutygodniowych praktyk wplecionych w codzienne obowiązki i podsumowaniem w formie webinaru.

Efekty były tak spektakularne, że Google zaczęło wdrażać SIY na szeroką skalę. Okazało się, że pracownicy, którzy przeszli szkolenie, nie tylko rzadziej doświadczali wypalenia zawodowego, ale lepiej zarządzali stresem, byli bardziej świadomi własnych emocji i potrafili nad nimi panować. Poprawiła się też jakość komunikacji. Zwiększyło skupienie i uwaga oraz poprawił się ogólny dobrostan pracowników.

Program szybko zyskał popularność poza Google i obecnie jest stosowany przez największe firmy na świecie.

Google nie jest jedyną organizacją, która dostrzega znaczenie odporności psychicznej. Wiele badań potwierdza, że umiejętność radzenia sobie ze stresem jest kluczowym czynnikiem sukcesu zarówno w biznesie, jak i w życiu prywatnym.

Odporność psychiczna – czym jest i jak ją kształtować?

Psycholog dr Tomasz Witkowski, autor licznych publikacji naukowych, definiuje odporność psychiczną jako zestaw umiejętności pozwalających na radzenie sobie z trudnymi sytuacjami. Nie jest to cecha dziedziczna, lecz kompetencja, którą można rozwijać podobnie jak mięśnie – poprzez regularny trening. Badania nad tym zagadnieniem rozpoczęła w latach 70. psycholożka Emmy Werner, która przez 40 lat analizowała życie dzieci z ubogich rodzin na Hawajach. Okazało się, że mimo trudnych warunków część z nich rozwijała się bez większych problemów, co badaczka wiązała z umiejętnością zarządzania emocjami i stresem. Jej prace udowodniły, że odporność psychiczna nie jest zależna wyłącznie od czynników środowiskowych, ale można ją świadomie kształtować.

Nie jest to jedynie kwestia osobistego dobrostanu – odporność psychiczna staje się kluczową kompetencją przyszłości. Potwierdza to raport World Economic Forum – Future of Jobs, który wskazuje, że rezyliencja jest drugą, zaraz po myśleniu analitycznym, najważniejszą kompetencją przyszłości. W świecie niepewności, szybkich zmian i rosnącej presji, zdolność do zarządzania emocjami i adaptowania się do nowych warunków będzie kluczowa dla sukcesu zawodowego i osobistego.

Model 4C w budowie odporności psychicznej

Doug Strycharczyk, dyrektor generalny AQR International, organizacji uznawanej za jednego z najbardziej innowacyjnych wydawców narzędzi badawczych i testów psychometrycznych na świecie wraz z profesorem Peterem Cloughem z Manchester Metropolitan University stworzyli koncepcję odporności psychicznej oraz opracowali narzędzia do jej diagnozy. Tak powstał model 4C, czterech kluczowych filarów rezyliencji.

• Kontrola (Control) – zdolność zarządzania emocjami i poczucie wpływu na własne życie.
• Zaangażowanie (Commitment) – konsekwentne dążenie do realizacji celów.
• Wyzwanie (Challenge) – gotowość do podejmowania trudnych zadań i traktowanie problemów jako okazji do rozwoju.
• Pewność siebie (Confidence) – wiara we własne możliwości i umiejętność radzenia sobie z przeciwnościami.

Narzędzia do badania rezyliencji

Badacze poszli dalej i stworzyli narzędzia psychometryczne, które pomagają mierzyć odporność psychiczną. MTQ48 (Mental Toughness Questionnaire) składa się z 48 pytań i jest przeznaczony do zastosowania w różnych kontekstach, takich jak biznes, sport czy edukacja. MTQ48 pomaga diagnozować poziom odporności psychicznej poszczególnych osób oraz zespołów, a także dostarcza raportów rozwojowych z sugestiami na poprawę efektywności i dobrostanu. MTQPlus jest jego rozszerzeniem obejmującym dodatkowe narzędzia i metody badawcze. Oba narzędzia są wykorzystywane w różnych środowiskach, aby wspierać pracowników i menedżerów w radzeniu sobie ze stresem i wyzwaniami zawodowymi.

Jak estetyka wpływa na odporność psychiczną?

Badania pokazują, że osoby o wysokiej rezyliencji nie tylko lepiej radzą sobie ze stresem, ale także rzadziej cierpią na choroby psychosomatyczne, są bardziej produktywne i efektywnie zarządzają relacjami zawodowymi i osobistymi.

Potwierdzają to również badania opublikowane w „Journal of the American Heart Association”, które wykazały, że Afroamerykanie mieszkający w bardziej estetycznych i bezpiecznych dzielnicach, z lepszym dostępem do zdrowej żywności, rzadziej zapadali na choroby układu krążenia niż ich odpowiednicy z takim samym poziomem ryzyka, ale mieszkający w gorszych warunkach. To dowód na to, że odporność psychiczna jest silnie powiązana z otoczeniem, w jakim funkcjonujemy.