Jak być bardziej empatyczną? Czym jest empatia i jak ją praktykować? Dobrze oceniani przywódcy, menedżerowie i pracownicy mają wysoki poziom empatii – wynika z analizy serii badań. Oto 5 zasad treningu empatii. Sprawdź nasz praktyczny przewodnik, jak stawać się bardziej empatycznym.

• Empatia jest niezbędna w kontaktach z klientami i w zarządzaniu pracownikami. Dosłownie wszędzie. Trudno sobie wyobrazić rolę zawodową, w której empatia byłaby zbędna.
• Empatia jest jedną z najbardziej niedocenianych, a jednocześnie najistotniejszych kompetencji przywódczych – wynika z badań na dużej grupie menedżerów.
• Analiza 18 randomizowanych badań z udziałem ponad tysiąca osób wykazała, że trening empatii jest skuteczny. Warto inwestować w szkolenia z empatii.

Krok w stronę empatii

Zarówno ja, jak i większość moich czytelników, należymy do grupy osób średnio i dobrze zarabiających, których życie toczy się bez większych zawirowań. W takich żyjemy bańkach. Otaczamy się ludźmi podobnymi do nas samych. Łączą nas: wykształcenie, doświadczenie, sposób spędzania wakacji, porównywalny poziom zarobków i stosunek do centralizacji państwa. W efekcie nasze otoczenie jest homogeniczne, pełne uprzedzeń i zakorzenionych stereotypów specyficznych dla naszej klasy społecznej. Nie mamy pojęcia, jak żyją ludzie w innych miejscach. Jakie problemy muszą rozwiązywać każdego dnia? Łatwiej jest nam znaleźć proste przyczyny ich losów.  Opuszczenie własnej bańki jest krokiem w stronę empatii… Na szczęście empatia nie jest cechą stałą, niezmienną. Można na nią wpływać i ją rozwijać. Aby zacząć, należy wyjść ze swojej bańki, opuścić strefę komfortu i zacząć dostrzegać potrzeby innych.

Empatyczne przywództwo

Nie jest łatwo zrekrutować dobrego menedżera. Zwykle pracownicy HR zwracają uwagę na takie kompetencje jak zarządzanie, komunikacja, strategia… Jedna kompetencja jest jednak szczególnie ważna. Nie przychodzi nam do głowy w pierwszej kolejności. Okazuje się, że to empatia jest jedną z najbardziej niedocenianych, a jednocześnie najistotniejszych kompetencji przywódczych. Potwierdzają to badania Center for Creative Leadership, globalnej organizacji non-profit zajmującej się rozwojem przywództwa i badaniami w tym obszarze. Organizacja przeanalizowała zachowania 6731 menedżerów średniego i wyższego szczebla z 38 krajów i ustaliła, że empatia jest pozytywnie związana z efektywnością w pracy. Wyniki były spójne w całej próbie: menedżerowie oceniani jako empatyczni przez podwładnych, byli postrzegani jako wysoce efektywni przez swoich szefów. Empatyczne przywództwo oznacza zdolność rozumienia potrzeb innych oraz bycie świadomym ich uczuć i myśli. 

Po prostu zdolność do współczucia i nawiązywania kontaktów z innymi ma kluczowe znaczenie dla naszego życia, nie tylko zawodowego. Demonstrowanie empatii w miejscu pracy — kluczowy składnik inteligencji emocjonalnej i skutecznego przywództwa — poprawia ogólne interakcje międzyludzkie i może prowadzić do bardziej efektywnej komunikacji i pozytywnych rezultatów w pracy. Przy czym nie należy mylić empatii z litością. Nie chodzi o wyrażenie współczucia, a poczucie i zrozumienie, jak to jest być w sytuacji drugiej osoby.

Czym jest empatia?

Nauka wyróżnia dwa rodzaje empatii: emocjonalną i poznawczą. Empatia emocjonalna wiąże się z odczuwaniem emocji innych osób. To rozumienie, że ktoś odczuwa takie emocje jak strach, gniew lub złość. Natomiast empatia poznawcza, to zdolność do przyjęcia sposobu myślenia drugiej osoby i obserwacja rzeczywistości z jej perspektywy.

Liderzy mogą okazywać empatię na dwa sposoby. Po pierwsze, mogą starać się zrozumieć perspektywę pracownika (empatia poznawcza): „Gdybym był na jego miejscu, co bym teraz myślał?”). Liderzy mogą również skupić się na uczuciach (empatia emocjonalna): „Bycie na jej miejscu sprawiłoby, że poczułabym się…”). 

Badania nad empatią 

Badań nad efektami empatii jest mnóstwo. Badania psychologów z Kellogg School of Menagment dowodzą, że w czasie negocjacji biznesowych warto być empatycznym poznawczo, czyli przyjmować punkt widzenia swojego rozmówcy, tak by zrozumieć i przewidywać jego interesy, myśli i potencjalne zachowania. Za to zupełnie nie opłaca się w tym przypadku wczuwanie w stany emocjonalne swojego oponenta, czyli empatia emocjonalna.

Z innych badań wynika, że pacjenci chętniej stosują się do zaleceń lekarskich wydanych przez empatycznych pracowników służby zdrowia. Ostatecznie przekłada się to na lepsze wyniki leczenia.

Natomiast analiza 18 randomizowanych badań z udziałem ponad tysiąca osób, wykazała, że trening empatii jest skuteczny. Warto inwestować w szkolenia z empatii. W badaniach mierzono empatię na różne sposoby, ale wiele z nich wykorzystywało pomiary testowe.

Szkolenia z empatii 

Szkolenie zazwyczaj obejmuje cztery elementy. Pierwsza część to zwykle instruktaż o korzyściach płynących z okazywania empatii, o tym, jak rozpoznawać emocje u innych, jak je odczuwać i odpowiednio interpretować. Następnie pojawia się demonstracja trenerska okazywania empatii. Trzecim krokiem są ćwiczenia, praktyka okazywania empatii przez uczestników szkolenia. Ostatnim etapem jest konstruktywna informacja zwrotna na temat ćwiczenia empatii.

Zdolni do empatii

Wszyscy możemy być empatyczni. Potwierdzają to badania neurobiologa prof. Vilayanura S. Ramachandrana z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego, który specjalizuje się w neurologii behawioralnej. Według nich w naszych mózgach znajdują się fizyczne struktury zwane neuronami lustrzanymi. Pomagają one zrozumieć doświadczenia i uczucia innych osób. Gdy wchodzisz na zebranie, gdzie toczy się ożywiona dyskusja, od razu odczytujesz jego nastrój. Twoje neurony lustrzane reagują natychmiast. Zaczyna ci się udzielać nastrój dyskutantów, mimo że weszłaś z zewnątrz, nie jesteś zaangażowana i nawet nie wiesz, czego dotyczy debata.

Dzieje się tak, gdy dwie części mózgu współpracują ze sobą. Ośrodek emocjonalny odbiera uczucia innych, a ośrodek poznawczy stara się zrozumieć, dlaczego tak się czują i jak możemy im pomóc. 

Nasz przewodnik. Jak rozwijać empatię?

Zebraliśmy wskazówki płynące z badań i spostrzeżenia laureatki nagrody Pulitzera Claire Cain Miller przytoczone na łamach „New York Times”. Oto co z nich wynika:

1. Naucz się słuchać. Prawdziwe słuchanie kogoś wymaga aktywnego zaangażowania. Nie przerywaj. Zadawaj pytania otwarte. Odłóż telefon i inne ekrany, gdy rozmawiasz nawet z osobami, które na co dzień widujesz w biurze, abyś mogła w pełni zaangażować się w słuchanie. Nawiąż kontakt wzrokowy. Świadomie wykorzystuj mowę ciała, żeby pokazać, że jesteś zainteresowana słowami rozmówcy. Jeden z polityków po wygłoszeniu 2-godzinnego przemówienia powiedział: „Wiem, że łatwiej jest mówić niż słuchać”.

2. Rozmawiaj i bądź ciekawa. „Dla mnie rdzeniem empatii jest ciekawość” – powiedziała Jodi Halpern, psychiatra i profesorka bioetyki na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Próba wyobrażenia sobie, jak czuje się ktoś inny, często nie wystarcza. Lepiej zapytać, porozmawiać.  Jak w detalach wygląda życie innej osoby? Sprawdź w mediach społecznościowych, jakie problemy mają ludzie spoza twojej bańki.

3. Wypróbuj życie kogoś innego. Poznaj nowych sąsiadów, nawiąż rozmowę z bezdomnym, odwiedź inny kraj, wioskę w twoim własnym. Zastanów się, jak wygląda codzienne życie tych ludzi. Co ich stresuje? Możesz zostać wolontariuszką, np. Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. „Nie tylko stań w cudzych butach, jak mówi powiedzenie, ale przejdź się w nich” podpowiada Helen Riess, psychiatra w Harvard Medical School.

4. Czytaj książki. Czytanie to jeden z najłatwiejszych sposobów na doświadczanie świata innych ludzi. Czytanie fikcji literackiej wymaga od ciebie wniknięcia w życie i emocje bohaterów. Dzięki temu zwiększasz swoją zdolność do rozumienia myśli i uczuć innych ludzi — odkryli badacze z Uniwersytetu New School w Nowym Jorku. Osoby, które czytały fikcję literacką, osiągały później lepsze wyniki w testach empatii i inteligencji emocjonalnej. Wybieraj powieści z narratorami, których życie i pochodzenie są odmienne od twoich lub przynajmniej bohaterowie mieszkają w innym kraju, bądź żyją w innych czasach historycznych.

5. Pracuj projektowo. Z osobami o różnej płci i innym doświadczeniu. Z tymi z pokolenia Z i Baby boomers. Zabiegaj o różnorodność. Wspólny cel jednoczy i zbliża. Kobiety z byłej Jugosławii pochodzące z różnych grup etnicznych zjednoczyły się, aby pomóc w odnalezieniu zaginionych ciał członków rodziny. Dzięki temu zaczęły troszczyć się o siebie i szanować nawzajem pomimo konfliktów między grupami etnicznymi. 

Konkludując: obserwuj, słuchaj i zadawaj pytania. Uważnie słuchaj, zamiast obsesyjnie zastanawiać się, co powiesz za chwilę i jak wypadniesz. Przestań myśleć tylko o sobie. Unikaj rozproszenia uwagi. Bądź tu i teraz. Proś o informacje zwrotne na temat tego, jak ludzie cię postrzegają. Nie zakładaj, że to wiesz. Pytaj podwładnych, jak się czują. Interesuj się ich życiem. Doprowadź do tego, by wierzyli, że ich widzisz i ci na nich zależy. Ludzie chcą czuć się kochani w życiu i doceniani w pracy.

Jak mówi popularne powiedzenie, ludzie mogą nie pamiętać, co mówisz, ale będą pamiętać, jak się przy tobie czuli.

Tomasz Nowak

Zapytaj o szkolenia z efektywności osobistej dla pracowników swojej firmy. 

W Delta Training gromadzimy najważniejsze publikacje na świecie dotyczące badań, odkryć i trendów w obszarach miękkich kompetencji, które zwiększają efektywność pracowników. Rzetelne informacje publikowane w czasopismach naukowych są trudne do znalezienia, zrozumienia i często nie zapewniają szybkich, praktycznych wniosków. Jeśli jednak cenieni naukowcy badali problem, który teraz sam próbujesz rozwiązać, to może chciałbyś poznać ich wnioski i rekomendacje przed podjęciem decyzji? Jeśli tak, to zapraszamy do naszego działu „Badań i rozwoju”. Publikujemy informacje tylko z rzetelnych, wyselekcjonowanych źródeł. Wyniki i wnioski z badań i eksperymentów inspirują nas do ulepszania naszych szkoleń biznesowych dla firm, sposobów przekazywania wiedzy i umiejętności uczestnikom naszych szkoleń, tworzenia angażujących ćwiczeń oraz różnorodnych, ciekawych materiałów szkoleniowych.