Czy zawsze warto tworzyć plan B, mieć plan awaryjny? Niekoniecznie i nie za wszelką cenę. – Inwestowanie w przygotowanie planu B może zmniejszyć motywację do realizacji planu A – mówi nam prof. Chris Napolitano z Univercity of Illinolis, autor badań eksperymentalnych nad tworzeniem alternatywnych planów.

Trudno było w 2018 roku przygotować plan B na wypadek wybuchu pandemii Sars-CoV-2. Kompletne zaskoczenie. Uziemione samoloty, zamknięte hotele i restauracje, kina i teatry, brak spotkań, targów, odwołane koncerty. Plan B trzeba było tworzyć w firmach z dnia na dzień. Cały świat działał w trybie awaryjnym. W czasach globalnej niestabilności gospodarczej, menedżerowie i pracownicy poważnie rozważają scenariusze działań na wypadek mniejszych problemów niż globalna pandemia, takich jak pożary, zalania, przerwy w dostawie prądu, czy awarie informatyczne. Jak informuje Mercer, globalna firma konsultingowa, 51 procent przedsiębiorstw nie ma planu awaryjnego na taką sytuację. Można go jednak dość łatwo stworzyć wykupując np. odpowiednie ubezpieczenie. Gorzej, jeśli tworzenie planu B wymaga zaangażowania dużej ilości czasu i pieniędzy.

Wpływ planu B na motywację i podejmowanie decyzji

W artykule opublikowanym w „Perspectives on Psychological Science”, badacze z Uniwersytetu w Zurychu, prof. Christopher Napolitano i prof. Alexandra M. Freund, sugerują, że plany awaryjne mogą mieć poważny wpływ na to, jak podejmujemy decyzje i naszą motywację do osiągania celów.

Czy to rozmowa o pracę, czy inwestycje w fundusze emerytalne, tworzenie strategii firmy, awaria serwera, czy cokolwiek innego, zawsze znajdzie się ktoś, kto zapyta o plan awaryjny. Często jednak nasz czas, energia i pieniądze zainwestowane w tworzenie takiego planu, po prostu, są marnowane.

„Plany awaryjne zmieniają sposób, w jaki dążymy do celu, a także prawdopodobieństwo jego osiągnięcia, nawet jeśli nigdy nie zostaną wykorzystane” – piszą badacze Napolitano i Freund. „W niektórych przypadkach plany awaryjne stanowią siatkę bezpieczeństwa wspierającą dążenie do celu; w innych jednak stanowią niepotrzebny nakład pracy i czasu, który może osłabić motywację do wytrwania przy planie pierwszego wyboru”.

Eksperyment z piłeczkami do tenisa stołowego i ziemnego

Posiadanie planu awaryjnego wydaje się rozsądne. Taki plan zawsze może się przydać. Napolitano i Freund twierdzą jednak, że w pewnych okolicznościach planowanie i tworzenie scenariusza zapasowego może zniweczyć samo dążenie do celu.

W serii eksperymentów, profesorowie Napolitano i Freund, badali, w jakich okolicznościach plany rezerwowe dają ludziom pewność, że są w stanie poświęcić się realizacji pierwotnego celu, a kiedy odwracają od niego uwagę.

W jednym z eksperymentów zadaniem uczestników było trafienie do kosza piłeczką z określonej odległości. Do wyboru mieli piłeczki pingpongowe i tenisowe. W dowolnym momencie mogli zmienić rodzaj piłki podczas wykonywanych rzutów, których ilość była ograniczona do 10. Oczywiście rzucający odnosił tym większy sukces, im częściej trafiał do kosza. Badacze uważają, że używanie planu awaryjnego, czyli w tym przypadku decyzja o zmianie rodzaju piłeczki, szkodzi wynikom.

„Świat jest probabilistyczny (oparty na rachunku prawdopodobieństwa); nigdy nie ma gwarancji, że środki stosowane przez daną osobę doprowadzą ją do osiągnięcia założonego celu. Jedną z cech charakterystycznych samoregulacji jest zarządzanie tą niepewnością i radzenie sobie z niepowodzeniami lub brakiem osiągania celów” – piszą badacze.

To, czy plan awaryjny pomaga, czy przeszkadza w osiągnięciu celu, zależy od czegoś, co Napolitano i Freund nazywają „wartością złożoności”, czyli dodatkowych kosztów i korzyści, jakie niesie ze sobą posiadanie planu B w porównaniu z dążeniem do tego samego celu przy użyciu tylko jednej strategii. Według nich, ludzie nie zawsze potrafią dokładnie oszacować rzeczywiste koszty planów awaryjnych. Oznacza to, że ludzie tworzą plany awaryjne, jeśli przypuszczają, że im się to opłaci. Mimo dobrych intencji, dodatkowe koszty związane z planami awaryjnymi, na przykład, czas potrzebny na ich przygotowanie i wdrożenie, mogą doprowadzić do porażki. Zdaniem badaczy, nie ma jednoznacznie skutecznej strategii, która pozwoliłaby określić, czy plan awaryjny będzie przydatny w danej sytuacji, czy też nie. Zamiast tego, ludzie powinni dokładnie rozważyć rzeczywiste koszty i korzyści wynikające z posiadania planu B w każdej sytuacji.

Posiadanie planu awaryjnego zawsze daje poczucie bezpieczeństwa, czasem jednak powoduje, że rezygnujemy z głównego celu zamiast uparcie do niego dążyć.

Praktyczne wskazówki dla firm

Poprosiliśmy prof. Chrisa Napolitano z Univercity of Illinois, autora badań nad tworzeniem planów B, o praktyczne wskazówki dla firm.

Rada, jaką miałbym dla firm, pracowników i menedżerów, brzmi tak samo, jaką dałbym każdemu. Na podstawie naszych badań można dojść do wniosku, że im więcej inwestujesz w plan awaryjny, tym bardziej prawdopodobne jest, że go użyjesz. I to niezależnie od tego, czy ten plan B jest dobrze dostosowany do sytuacji. Dlatego pamiętaj, że inwestowanie w plany awaryjne może oddalić cię od twojego „Planu A”, zmniejszyć motywację do jego osiągnięcia.

Tomasz Nowak, Tomasz Reda

Zapytaj o szkolenia z efektywności osobistej. Kliknij i dowiedz się więcej.

W Delta Training gromadzimy najważniejsze publikacje na świecie dotyczące badań, odkryć i trendów w obszarach miękkich kompetencji, które zwiększają efektywność pracowników. Rzetelne informacje publikowane w czasopismach naukowych są trudne do znalezienia, zrozumienia i często nie zapewniają szybkich, praktycznych wniosków. Jeśli jednak cenieni naukowcy badali problem, który teraz sam próbujesz rozwiązać, to może chciałbyś poznać ich wnioski i rekomendacje przed podjęciem decyzji? Jeśli tak, to zapraszamy do naszego działu „Badań i rozwoju.” Publikujemy informacje tylko z rzetelnych, wyselekcjonowanych źródeł. Wyniki i wnioski z badań i eksperymentów inspirują nas do ulepszania naszych szkoleń biznesowych dla firm, sposobów przekazywania wiedzy i umiejętności uczestnikom naszych szkoleń, tworzenia angażujących ćwiczeń oraz różnorodnych, ciekawych materiałów szkoleniowych.