Rytuały w biznesie mają olbrzymią siłę. Zwiększają poczucie wspólnoty, zaangażowanie, efektywność a nawet obniżają stres – wynika z badań. I na tym nie koniec korzyści. Warto więc pielęgnować firmowe ceremonie. To nie fanaberie menedżerów, ale realne narzędzie o potężnym wpływie.

Przykładów drobnych rytuałów jest mnóstwo, jakby ludzie biznesu dobrze przeczuwali ich skuteczność. W Amazonie Jeff Bezos wprowadził zasadę dwóch pizzy, czyli ograniczenie wielkości spotkań w firmie do liczby osób, które najedzą się dwoma plackami. W jednym z warszawskich salonów Toyoty dźwięk dzwonka obwieszcza wszystkim, że właśnie sprzedano samochód. Producenci ciasteczek stworzyli specjalny rytuał ich jedzenia i na tym zbudowali globalną kampanię. Czy też zamaczałeś w mleku Oreo przed zjedzeniem? Za kadencji Adama Nawałki w polskiej reprezentacji obowiązywał rytuał wymyślony przez Roberta Lewandowskiego. Nasz napastnik i kapitan przed każdym meczem wybierał jakiegoś zawodnika, żeby wygłosił mowę motywacyjną. Każdy z zawodników musiał przejść przez takie doświadczenie i zmotywować drużynę przed wyjściem na boisko. Otylia Jędrzejczak, mistrzyni olimpijska i świata w pływaniu, podskakiwała na słupku trzy razy przed skokiem do wody. Kręciła też głową: dwa razy w lewo i dwa razy prawo. Jak sama mówi te rytuały ją uspokajały. Rafael Nadal, 14-krotny zwycięzca Rolanda Garrosa, butelki wody zawsze ustawiał etykietą w stronę kortu. W określony i bardzo specyficzny sposób wyciera również pot z twarzy. Mistrzyni tenisa Serena Williams odbijała piłkę pięć razy przed pierwszym serwisem i dwa razy przed drugim. Portugalski piłkarz Cristiano Ronaldo pierwszy krok na boisku stawiał wyłącznie prawą nogą. Produkcja leków homeopatycznych też jest pełna rytuałów. Do części substancji wyjściowej dodaje się wielokrotnie więcej części rozpuszczalnika i potrząsa mieszaniną określoną liczbę razy. Następnie do części tej mieszaniny znowu dodaje się rozpuszczalnik i wytrząsa. Ten proces jest powtarzany wielokrotnie.

Czym są rytuały i jaką mają moc?

Rytuał to seria działań, które podejmujemy, nadając im symboliczne znaczenie. Gracze we wszystkich dyscyplinach sportowych mają rytuały polegające na takich czynnościach, jak spożywanie tych samych potraw w dokładnie tej samej kolejności przed zawodami lub słuchanie tej samej play listy odtwarzanej określoną liczbę razy. Rytuały są częścią naszego codziennego życia. I chociaż mogą wydawać się bezużyteczne, a nawet głupie, seria badań eksperymentalnych prowadzonych od wielu lat wykazała, że rytuały mają potężną moc.

Rytuały wpływają na wartość

Kathleen Vohs, Yajin Wang, Francesca Gino i Mike Norton badali rytuały i wykazali, że mogą one zwiększać radość, przyjemność, spostrzeganą wartość i – rzecz jasna – gotowość do płacenia – pisze w swojej książce „Grosz do grosza” Dan Ariely, profesor psychologii i ekonomii behawioralnej na Uniwersytecie Duke. Badacze przeprowadzili dwa ciekawe eksperymenty. Jeden z tabliczką czekolady a drugi z marchewką. Część uczestników badania normalnie zjadła tabliczkę czekolady, a inni przed konsumpcją mieli najpierw ją połamać i rozpakować w określony sposób i dopiero wtedy zjeść. Z marchewką było podobnie. Cześć badanych po prostu schrupała marchewkę, a część wykonała wcześniej rytuał obejmujący postukanie o siebie knykciami, wzięcie kilku głębokich oddechów i zamknięcie oczu. Jak pisze Arieli, okazało się, że ludzie, którzy wykonywali rytuały, w dużo większym stopniu rozkoszowali się doświadczeniem jedzenia, niezależnie czy dostali marchewkę czy czekoladę. Rytuały potęgowały odczuwaną przyjemność. A ta przecież jest coś warta. Kiedy badacze przyjrzeli się gotowości do płacenia, okazało się, że osoby z „grupy rytualnej”, były skłonne zapłacić więcej i sądziły, że to co zjadły było bardziej wykwintne. „Rytuały mogą obejmować każdą czynność i doświadczenie. Rytuały zapewniają nam większe poczucie sensu, kontroli, panowania nad sytuacją, co pociąga za sobą wzrost wartości” – pisze Arieli. Wino będzie miało zupełnie inny smak i wartość w zależności od sytuacji. Czy nalejesz je do papierowego kubka, czy do odpowiedniego kieliszka dedykowanego do właśnie tego rodzaju wina, zakręcisz delikatnie kieliszkiem dwa razy i przyjrzysz się mu pod światło. Japoński rytuał parzenia herbaty również może wpływać na jej smak oraz… cenę. Siłę rytuałów w swojej kampanii reklamowej wykorzystał producent ciasteczek Oreo. „Tata, tata, pokażę Ci jak zjeść ciasteczko” – mówi mały chłopiec. I dalej opisuje precyzyjnie cały rytuał. „Weź jedno, przekręć, polisz, zamocz (w mleku), i zjedz.”

Większość z nas ma jakiś rytuał

Ciasteczkami Oreo możemy rytualnie delektować się nie tylko w firmowej stołówce, ale i w zaciszu domowym. Rytuały mają znaczenie również w życiu prywatnym.  Michael I. Norton, Ximena Garcia-Rada i Ovul Sezer z Uniwersytetu Harwarda byli zainteresowani wpływem rytuałów na romantyczne relacje. Okazało się, że większość ludzi zapytanych o obecność rytuałów w ich życiu odpowiedziała, że je posiada. Najczęstszym rodzajem rytuału okazały się randka i zajęcia rekreacyjne. Angażuje się w nie 63 proc. par. Uczestnicy ankiety opisywali takie zajęcia jak wspólne oglądanie filmu z przygotowywaniem popcornu albo piątkowy wieczór przy lampce wina i chińskim jedzeniu, gdy dzieci pójdą spać. Spośród ankietowanych 16 proc. stwierdziło, że są oni zaangażowani w rytuały uczuciowe lub intymne ze swoimi partnerami. Kolejne 11 proc. respondentów wskazało, że regularnie robią coś miłego dla swojego partnera. Na przykład jedna z osób powiedziała: „Codziennie rano piszę do niego kilka słów, takich jak: Dzień dobry, piękny.” 6 proc. respondentów stwierdziło, że ich rytuały wiążą się z obowiązkami domowymi. „Pilnujemy, żebyśmy chodzili razem do sklepu spożywczego, w każdą niedzielę o 9 rano” – napisała jedna z osób.

To nie rutyna, to rytuał

W rzeczywistości działania te mogą być odbierane jako rutyna i tak są traktowane przez niektóre pary, ale dla innych nabierają znaczenia rytuału. Naukowcy odkryli, że korzyści płynące z rytuałów w relacji są szczególnie silne, jeśli obie strony przyznają, że je mają. Partnerzy oceniali aktywność, którą wykonywali regularnie razem, jako symbolicznie ważną i przyjemną, a nie działalność obowiązkową lub nawykową. Ich satysfakcja była znacznie większa niż par, które nie miały rytuałów lub nie zgadzały się czy dana czynność jest rytualna, czy nie. „To kluczowy element. Obie strony muszą mieć taką samą opinię na temat istnienia rytuału” – mówi Ximena Garcia-Rada z Uniwersytetu Harwarda. Pracownicy firmy również muszą się zgodzić co do istnienia konkretnych rytuałów w ich organizacji.

Rytuały w firmach

Większość organizacji ma swoje większe lub mniejsze rytuały. Począwszy od codziennych czynności, takich jak przerwa na kawę, po coroczne spotkania wszystkich pracowników. Liderzy zazwyczaj zdają sobie sprawę, że rytuały są dźwigniami poprawy wyników organizacji i bardzo poważnie podchodzą do ich powstawania oraz pielęgnowania. Rytuały pomagają tworzyć wspólną tożsamość. Ekstremalnym przykładem budowania wspólnej tożsamości jest to, co robi Grundfos, jeden z wiodących światowych producentów pomp. Firma organizuje Olimpiadę Grundfos, w której bierze udział 1000 pracowników z 55 krajów. Ta pięciodniowa impreza okazała się niezwykle skutecznym sposobem budowania silnych więzi międzyludzkich i przekazywania kluczowych wartości korporacyjnych w całej Grupie. Olimpiada to pomysł z wielkim rozmachem. Można jednak wprowadzić drobne rytuały, które zintegrują grupę, a zwłaszcza, pomogą odnaleźć się w niej nowym pracownikom. Może to być na przykład 10 minutowa przerwa na herbatę w każdą środę. Wszyscy pracownicy wstają od biurek i w mniej formalnej atmosferze zaczynają rozmawiać. Takie krótkie towarzyskie spotkanie zapewne znacznie lepiej podziała na integrację „nowego” niż e-mail z kadr.

Rytuały ograniczają stres

Takie drobne rytuały ograniczają jeszcze jeden problem dotyczący pracowników, czyli stres, bo wzmacniają poczucie bezpieczeństwa. Dlatego rytuały w korporacjach rozkwitają i to nie tylko w startupach. Matrix Group International z Arlington, organizuje co roku konkurs Halloween na rzeźbienie w dyni dla wszystkich pracowników, w firmie Atlassiana z Australii inżynierowie otrzymują co kwartał dzień wolny, aby zająć się projektami ułatwiającymi życie zwierząt domowych. W polskim oddziale firmy Scania pracownicy dostają codziennie kosz świeżych owoców. Ale nie tylko w biznesie rytuały mają znaczenie. Przecież maoryscy sportowcy tańczą Haka, tradycyjny taniec wojenny, przed każdymi zawodami. Badania neurobiologiczne pokazują, że rytuały wywołują poczucie wspólnoty, ponadczasowości i znaczenia, co pozytywnie wpływa na dobrostan psychiczny. Ten z kolei zmniejsza niepokój, zwiększa energię i skupienie.

We wszystkich dobrze funkcjonujących drużynach sportowych i firmach znajdziemy liderów, którzy wykorzystują rytuały. Tworzą je, ożywiają stare lub pielęgnują obecne. Jeśli Twoja firma lub dział zmaga się z problemem braku efektywności odrobina więcej rytualnych zachowań nie zaszkodzi. A może być to nadspodziewanie skuteczny sposób na zwiększenie poczucia wspólnej tożsamości i zaangażowania. Może warto zacząć od rytualnego świętowania z okazji zakończenia projektu.

Zapytaj o szkolenia menedżerskie dla pracowników swojej firmy.

W Delta Training śledzimy najważniejsze publikacje na świecie dotyczące badań, odkryć i trendów w obszarach miękkich kompetencji, które zwiększają efektywność pracowników. Rzetelne informacje publikowane w czasopismach naukowych są trudne do znalezienia, zrozumienia i często nie zapewniają szybkich, praktycznych wniosków. Jeśli jednak cenieni naukowcy badali problem, który teraz sam próbujesz rozwiązać, to może chciałbyś poznać ich wnioski i rekomendacje przed podjęciem decyzji? Jeśli tak, to zapraszamy do naszego działu „Badań i rozwoju.” Publikujemy tu informacje tylko z rzetelnych, wyselekcjonowanych źródeł. Wyniki i wnioski z badań i eksperymentów inspirują nas do ulepszania naszych szkoleń biznesowych dla firm, sposobów przekazywania wiedzy i umiejętności uczestnikom naszych szkoleń, tworzenia angażujących ćwiczeń oraz różnorodnych, ciekawych materiałów szkoleniowych.